Zespół Szkolno - Przedszkolny
im. Mikołaja Kopernika w Nowej Wsi

Małe Muzeum Historyczne istnieje w szkole w Nowej Wsi od 2005 roku.

Przedmioty, które zasiliły zbiory muzealne są darowiznami nauczycieli, przyjaciół szkoły, uczniów i ich rodzin. Początkowo eksponaty mieściły się w jednej starej szafie – witrynie pracowni historycznej. Z  czasem  sala historyczna otrzymała nowe meble z gablotkami i półkami, na których można było pomieścić część najważniejszych muzealiów. Zostało również zaprojektowane logo muzeum. Muzealia były eksponowane podczas dwunastu wystaw czasowych Małego Muzeum Historycznego.

W roku 2021 zbiory muzealne znalazły swoje miejsce w oddzielnej klasie, która od tego czasu ma pełnić rolę tylko sali muzealnej, gdzie z powodzeniem mogą odbywać się lekcje muzealne.

Sala muzealna mieści się na ostatnim piętrze w szkole, tuż przy Bibliotece. Tam zostały przeniesione gabloty i witryny z sali historycznej, gdzie wcześniej mieściły się eksponaty.

Aktualnie muzeum jest w trakcie prac adaptacyjnych, w których pomagają Panie Woźne, Pan Tomek oraz kustosze - nasi uczniowie.

Małe Muzeum Historyczne zostanie uroczyście otwarte w październiku w ramach uroczystych Obchodów 60- lecia Szkoły w Nowej Wsi.

Elżbieta Gąsior

Nauczycielka historii i opiekunka MMH

Małe Muzeum Historyczne (MMH) powstało w Publicznym Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika, które było szkołą w Zespole Szkolno – Przedszkolnym w Nowej Wsi Warszawskiej.

Biorąc pod uwagę potrzebę korzystania z różnorodnych źródeł podczas lekcji historii uczniowie zostali poproszeni o przynoszenie do szkoły niepotrzebnych już książek, dokumentów, czasopism, przedmiotów codziennego użytku, które często zalegają strychy, czy piwnice, a mogłyby z powodzeniem być wykorzystane podczas nauczania historii. Od tego apelu zaczęło się pozyskiwanie eksponatów dla przyszłego szkolnego muzeum.

Początki działalności Małego Muzeum Historycznego sięgają 2005 roku kiedy z okazji Dni Sportu w Gminie Michałowice, organizowanego w Zespole Szkolno – Przedszkolnym w Nowej Wsi, zostały wystawione niewielkie zbiory muzealne w celu zapoznania mieszkańców gminy z inicjatywą powołania muzeum w szkole. Nasze skromne muzealia i apel o hojność darczyńców spotkały się z zainteresowaniem rodziców naszych uczniów i innych uczestników pikniku, których uwagę przyciągały dwie tary do prania, maglownica, gramofon, waga na listy, płyty analogowe i unikatowe płyty pocztówkowe.

Do pracowni historycznej zaczęły napływać różne przedmioty o bardzo szerokim wachlarzu przeznaczenia i wartości na przykład pamiątki sprzed 50 lat z wycieczek krajoznawczych, Dzienniczek Ucznia z 1935 roku.

Grono darczyńców z czasem poszerzyło się o byłych żołnierzy IV Obwodu Ochota Armii Krajowej, pochodzących nie tylko z Gminy Michałowice. 2 sierpnia 1944 roku stoczyli oni bitwę z Niemcami w Pęcicach, do których co rok młodzież gimnazjalna podąża śladem powstańców w Rajdzie Pęcickim. W zbiorach muzealnych posiadamy wspomnienia powstańców, pamiątki, odznaki, medale, znaczki związane również z Rajdem po Kamienistej Drodze – sierpniowym rajdem powstańców i ich rodzin.

Początkowo eksponaty mieściły się w jednej starej szafie – witrynie pracowni historycznej. Z czasem sala historyczna otrzymała nowe meble z gablotkami i półkami, na których można było pomieścić część najważniejszych muzealiów. Zostało również zaprojektowane logo muzeum.

W roku 2021 zbiory muzealne znalazły swoje miejsce w oddzielnej klasie, która od tego czasu ma pełnić rolę tylko sali muzealnej, gdzie z powodzeniem mogą odbywać się lekcje muzealne.

Sala muzealna mieści się na ostatnim piętrze w szkole, tuż przy Bibliotece. Tam zostały przeniesione gabloty i witryny z sali historycznej, gdzie wcześniej mieściły się eksponaty.

Zostały dokupione półki na ciężkie przedmioty „z duszą” oraz stół, przy którym mogą zasiąść kustosze Koła Muzealnego.

Małe Muzeum Historyczne działa dzięki uczniom - kustoszom, którzy pracują na rzecz muzeum w ramach Koła Muzealnego, wcześniej - Koła Historycznego, 2 godziny tygodniowo. Są to zajęcia pozalekcyjne, w których uczestniczą uczniowie rzeczywiście zainteresowani tematyką koła. Jak wyglądają takie zajęcia? Uczeń, który po raz pierwszy przychodzi na Koło Muzealne musi zapoznać się ze zbiorami i działami muzeum. Po pewnym czasie wybiera sobie jeden spośród jedenastu działów i szczegółowo poznaje jego zbiory, opracowując ich opisy. Eksponat jest opisywany według jednolitego wzorca, a następnie po poprawkach i dyskusji w grupie kustoszy danego działu opis jest drukowany i archiwizowany.

Małe Muzeum Historyczne w jakimś sensie próbuje predestynować do gabinetu naukowego. Zawiera w swoich zbiorach przedmioty o wartości muzealnej, które z powodzeniem są wykorzystywane podczas nauczania historii jako oryginalne źródła pisane i niepisane.

Dzięki wizualizacji źródła, a nawet możliwości bliskiego obcowania z muzealiami lekcja jest na pewno pełniejsza i atrakcyjniejsza. Pozyskiwanie zabytków to efekt darowizn nauczycieli, rodziców i rodzin uczniów oraz mieszkańców Nowej Wsi i okolic.

Małe Muzeum Historyczne to instytucja zbudowana wspólnie przez określoną społeczność, z której wszyscy czerpią radość podczas corocznych wystaw czasowych kiedy mogą podziwiać opisane eksponaty pochodzące bardzo często ze znanych im zakurzonych szuflad, strychów czy piwnic i okazuje się, że dalej mogą służyć innym. Uczniowie dzięki eksponatom muzealnym mogą pogłębiać swoją edukację sięgając w bardzo już odległe dziedziny życia. Wiedza, zdobyta poprzez poszukiwanie przedmiotów, a także rozmowy rodzinne pozwala z powodzeniem łączyć pokolenia.

Małe Muzeum Historyczne pilnie poszukuje chłopięcego mundurka gimnazjalnego oraz niewielkiego stolika do „salonu muzealnego”.

Małe Muzeum Historyczne wzbogaciło swoje zbiory dzięki darowiznom uczniów, za które serdecznie dziękujemy. Oto nasi darczyńcy: Bartosz Marciniszyn, Maciej Witczak, Maja Rokicka, Malwina Kurek, Zuzanna Pietroń i Zbigniew Lech. Czekamy teraz na opisy zabytków.

Elżbieta Gąsior

nauczycielka historii, opiekun MMH

Z Małym Muzeum Historycznym jest ściśle związana działalność uczniów w ramach Koła Muzealnego. Praca uczniów – kustoszy polega na:

• pozyskiwaniu i gromadzeniu zbiorów muzealnych,
• opracowywaniu zbiorów: archiwizacja, opisy muzealiów,
• udostępnianiu zbiorów poprzez  organizowanie wystaw czasowych  w oparciu o zbiory Małego Muzeum Historycznego i osób prywatnych,
• edukacji muzealnej: opracowywanie scenariuszy lekcji muzealnych, podczas wystaw czasowych oprowadzanie zwiedzających,  zapoznawanie z ideą wystawy oraz ze zgromadzonymi eksponatami.

W ciągu szesnastu lat działania Małego Muzeum Historycznego, efekty pracy kustoszy zgromadzonych w Kole Muzealnym były wysoko oceniane przez Dyrekcję szkoły, pedagogów, a także społeczność uczniowską, ich rodziców oraz mieszkańców Gminy Michałowice. Do  najcenniejszych i najciekawszych działań Koła Muzealnego należą:

• akcje reklamujące i informujące o działalności Małego Muzeum Historycznego – dystrybucja plakatów i ulotek
• opracowywanie  opisów muzealiów z podziałem na następujące działy, opatrzone odpowiednią sygnaturą:

Etnografia,

Edukacja,

Zabytki PRL – u,

Rajd Pęcicki,

Rajd po Kamienistej Drodze

Fotografia,

Fonografia,

Medalierstwo,

Numizmatyka,

Militaria,

Białe Kruki.                                                                 

• wystawy czasowe -  od roku 2005 odbyło się jedenaście wystaw czasowych we współpracy z Kołem Polonistycznym Fascynacje Mazowszem, którego opiekunką jest Pani Beata Wiszniewska:

1. Wspomnienia – czas starych fotografii i pocztówek – 2007r.
2. Edukacja i piśmiennictwo dawniej – 2008 r.
3. Życie codzienne dawniej, czyli przedmioty „z duszą” – 2009 r.
4. Oblicza PRL-u w zbiorach MMH i prywatnych – 2010 r.
5. 5 – lat wystaw czasowych MMH – wystawa z okazji 50-lecia szkoły – 2011 r.
6. Dzieciństwo dawniej – 2012 r.
7. 10 lat Rajdów Pęcickich 2013 r.
8. W domu i zagrodzie – 2014 r.
9. W krainie słowa pisanego – 2016 r.
10. PRL i współczesność – zderzenia – 2017 r.
11. Ci, co walczyli za Niepodległą – 15 lat Rajdów Pecickich - w ramach Gminnych obchodów roku Dla Niepodległej – 2018r.

Planowana wystawa  12.  Messenger dawniej i dziś nie odbyła się ze względów niezależnych od Muzeum.          

• ekspozycja  wystaw okazjonalnych pokazujących opracowany fragment zbiorów poszczególnych działów muzealnych, oto przykłady:                                                               

1. Wybrane pozycje numizmatyczne w zbiorach MMH,                
2. Kartki świąteczne z lat 70-tych XX wieku ze zbiorów muzealnych I prywatnych,                                                     
3. Poczta w PRL-u,   
4. Proporczyki z okresu PRL –u,      
5. Rajdy Pęcickie,                                                                              
6. Płyty analogowe i pocztówki dźwiękowe,   
7. Medale w Małym Muzeum Historycznym.

Koło Muzealne, nierozerwalnie związane z muzeum, to pozalekcyjne koło zainteresowań, które gromadzi  w swoich szeregach uczniów -  pasjonatów. Umożliwia  im  realizację swoich zainteresowań historycznych oraz uczy kreatywności, wrażliwości, pozwalając na bezpośredni kontakt z eksponatami muzealnymi i źródłami historycznymi.

Elżbieta Gąsior

nauczycielka historii i opiekun MMH

Początki działalności Małego Muzeum Historycznego sięgają 2005 roku kiedy z okazji Dni Sportu w Gminie Michałowice, organizowanego w  Zespole Szkolno – Przedszkolnym  w Nowej Wsi, zostały wystawione  niewielkie zbiory muzealne w celu zapoznania mieszkańców gminy z inicjatywą powołania muzeum w szkole.  Nasze skromne muzealia i apel o hojność darczyńców spotkały się z zainteresowaniem rodziców naszych uczniów i innych uczestników pikniku, których uwagę przyciągały dwie tary  do prania, maglownica, gramofon, waga na listy, płyty analogowe i unikatowe płyty pocztówkowe.

Do pracowni historycznej zaczęły napływać różne przedmioty o bardzo szerokim wachlarzu przeznaczenia i wartości na przykład pamiątki sprzed 50 lat z wycieczek krajoznawczych, Dzienniczek Ucznia z 1935 roku. Grono   darczyńców z czasem poszerzyło się  o byłych żołnierzy IV Obwodu Ochota Armii Krajowej, pochodzących nie tylko z Gminy Michałowice. 2 sierpnia 1944 roku stoczyli oni bitwę z Niemcami w Pęcicach, do których co rok młodzież ze szkól gminnych podąża śladem powstańców w Rajdzie Pęcickim. W zbiorach muzealnych posiadamy wspomnienia powstańców, pamiątki, odznaki, medale, znaczki związane również z Rajdem po Kamienistej Drodze – lipcowym rajdem powstańców i ich rodzin.

Początkowo eksponaty mieściły się w jednej starej szafie – witrynie pracowni historycznej. Z  czasem  sala historyczna otrzymała nowe meble z gablotkami i półkami, na których można było pomieścić część najważniejszych muzealiów. Zostało również zaprojektowane logo muzeum.

W roku 2021,  po 16 latach działalności, zbiory muzealne znalazły swoje miejsce w oddzielnej klasie, która ma pełnić rolę tylko sali muzealnej, gdzie z powodzeniem mogą również odbywać się lekcje muzealne. Siedziba Muzeum znajduje się  na ostatnim piętrze w szkole, tuż przy Bibliotece. Tam zostały przeniesione gabloty i witryny z sali historycznej, gdzie wcześniej mieściły się muzealia. Zostały dokupione półki na ciężkie przedmioty „z duszą” oraz stół, przy którym mogą zasiąść  kustosze Koła Muzealnego.

Małe Muzeum Historyczne zostało uroczyście otwarte w swojej nowej siedzibie 14 października w 2021 roku w Dniu Edukacji Narodowej. Otwarcie muzeum uświetniło obchody 60 – lecia Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika. Wśród gości byli radni Gminy Michałowice, Pani Wójt, nauczyciele, muzealnicy oraz uczniowie i ich rodzice.

O godzinie 11.00 nastąpiło przecięcie biało-czerwonej wstęgi przez Panią  Małgorzatę Pachecką – Wójta Gminy Michałowice,  Panią  Ewę Wierzgałę – Dyrektora CUW, Panią Elżbietę Biczyk – Sołtysa Nowej Wsi, Panią Agatę Wiśniewską muzealnika Działu Archeologii Mazowsza z Muzeum Hutnictwa Mazowieckiego, Panią Paulinę Nowicką Przewodniczącą Rady Rodziców, Elżbietę Gąsior nauczycielkę historii i opiekunkę Małego  Muzeum Historycznego, dwie uczennice kustoszki Annę Kubaś i Laurę Poniatowską, następnie Panią Agnieszkę Bigaj -Wicedyrektor, Panią Beatę Jędral – Wicedyrektor  oraz Panią Dyrektor Jadwigę Jodłowską.

Wśród gości muzealników był Pan Robert Janiszewski -  muzealnik z Działu Inwentarzowego Muzeum Hutnictwa Mazowieckiego i wspomniana wyżej Pani Agata Wiśniewska. Wcześniej zaszczycił nas swoją obecnością Pan Marian Pokropek profesor etnografii, który jest właścicielem prywatnego Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach. Następnie goście i uczniowie zostali zaproszeni do zwiedzania Muzeum. Zwiedzający mogli zapoznać się z historią szkoły oglądając sztandary szkoły, tarcze, odznaki szkolne i zdjęcia z klas szkolnych. Przybliżona też została historia OSP w Nowej Wsi na podstawie życiorysów hrabiego Jakuba Ksawerego Aleksandra  Potockiego i Władysława Kamelskiego.

Dział muzealny dotyczący Rajdu Pecickiego i Rajdu po Kamienistej Drodze pokazuje historię rajdów szkolnych w albumach,  publikacje dotyczące rajdów. Posiada również kolekcję znaczków rajdów rodzin powstańczych oraz wspomnienia świadków historii – powstańców, Pana Wojciecha Cygańskiego, Pana Zdzisława Macieja Michalskiego i Pani Bohdany Kraszewskiej – Domańskiej. W tym dziale możemy obejrzeć autentyczne zdjęcia z Powstania Warszawskiego, które są  darowizną Pana Zdzisława Michalskiego. W gablocie widoczna jest powstańcza opaska, dar Pana Jana Glury.

Następny dział to Militaria, tu zgromadziliśmy dary związane z wojną hełm, łuski, lornetki, akcesoria niezbędne w życiu codziennym żołnierzy. Ciekawostką zapewne będzie pocztówka z 1971roku, przedstawiająca słynny pruszkowski czołg, oraz zdjęcie Pana Krzysztofa Kwiatkowskiego nauczyciela języka angielskiego, który oddał kilka skoków spadochronowych. Są też zdjęcia polskich żołnierzy w atelier w Wilnie z 1930 roku i w atelier w Blackpool z 1940 roku.

Dział Pasje pokazuje hobby uczniów: filatelistykę, filumenistykę, czytelnictwo („Białe Kruki”), a także zainteresowania muzyczne, które stanowią oddzielny dział  - Fonografię.

Fonografia zawiera w sobie sprzęty do odtwarzania muzyki takie jak magnetofony kasetowe, szpulowe, gramofony, w tym słynny „Bambino” oraz nośniki kasety, taśmy, płyty analogowe (pocztówkowe, single i longplaye) oraz  radia i tranzystory wyjątkowej urody.

W dziale Edukacja i Sport możemy podziwiać przybory szkolne i sprzęty sportowe, słynny drewniany piórnik, obsadki, stalówki, tabliczki do pisania, tornister, liczydła, zeszyty, podręczniki, drewniane narty, łyżwy, rakiety tenisowe, wrotki i oraz wiele innych. Muzeum posiada również pokaźny zbiór maszyn do pisania, ostatni nabytek, dar ucznia z naszej szkoły to maszyna PREDOMU w skórzanej walizce z kartą gwarancyjną, paragonem, zapasową kalką.

Staramy się przy okazji ekspozycji pokazywać polskie firmy takie jak Uitra, polskie nagrania, zakłady porcelitu stalowego „Pruszków”, fabrykę ołówków „Majewski st. I s-ka”, Wedel, San itp.

Dział PRL pokazuje nam  przedmioty codziennego użytku z pokoju i kuchni takie jak młynki do mielenia, żelazka, naczynia z podpisem „Społem” „GS”, wyroby Porcelitu Pruszkowskiego,  opakowania np. czekoladki Wedla jako wyrób czekoladopodobny.

Etnografia zabiera zwiedzających w świat wiejski, tu  możemy oglądać sierpy, pogrzebacz, grabie drewniane, maselnice, maglownice, żelazka na węgle, duszę i elektryczne. W tym dziale stawiamy na interaktywność -  zwiedzający mogą ważyć przedmioty, na przykład porównywać ciężar żelazek.

Dzięki tarom i balii, pralce  Frani i wyżymaczce oraz żelazkom uczniowie mogą prześledzić cały proces prania i prasowania przez ostatnie 100 lat.

Działy na razie niedostępne dla zwiedzających to Medalierstwo i Numizmatyka, wymagają dokładniejszego opracowania i odpowiedniego wyeksponowania.

Małe Muzeum Historyczne działa dzięki uczniom - kustoszom, którzy pracują na jego rzecz ramach Koła Muzealnego. Są to zajęcia pozalekcyjne, w których uczestniczą uczniowie rzeczywiście zainteresowani tematyką koła. Jak wyglądają takie zajęcia? Uczeń, który po raz  pierwszy  przychodzi na zajęcia  Koła Muzealnego musi zapoznać się ze zbiorami i działami muzeum. Po pewnym czasie wybiera sobie jeden  z działów i szczegółowo poznaje jego zbiory, opracowując ich opisy. Eksponat jest opisywany według jednolitego wzorca, a następnie po poprawkach i dyskusji w grupie kustoszy danego działu opis jest  drukowany i archiwizowany. 

Małe Muzeum Historyczne to instytucja zbudowana wspólnie przez  społeczność naszej gminy, z której wszyscy czerpią radość podczas podziwiania opisanych eksponatów pochodzących bardzo często ze znanych im zakurzonych szuflad, strychów czy piwnic i okazuje się, że dalej mogą służyć innym. Uczniowie dzięki eksponatom muzealnym mogą pogłębiać swoją edukację, sięgając w bardzo już odległe dziedziny życia. Wiedza, zdobyta poprzez poszukiwanie przedmiotów, a także rozmowy rodzinne pozwala  z powodzeniem łączyć pokolenia.

Elżbieta Gąsior

Nauczycielka historii i opiekunka Małego Muzeum Historycznego

Zapraszamy na niecodzienną wystawę do Małego Muzeum Historycznego -  „Jak płatki śniegu…”. Jest to bardzo mała wystawa, bo mieści się na muzealnym stole. Możemy na nim podziwiać ręcznie robione kordonkowe serwetki. Niektóre z nich  są śnieżnie białe i wyglądają jak duże płatki śniegowe. Do tej wystawy zainspirowała kustoszy muzealnych Pani Iwona Soczewka, która obdarowała Małe Muzeum Historyczne serwetkami z kordonka.

W czwartek, 25 listopada odwiedził Małe Muzeum Historyczne niecodzienny gość – dziennikarz Pan Leonard Łuczak. W tym czasie muzeum zwiedzała klasa VIIB, która stała się świadkiem przekazania na rzecz muzeum przez Pana Leonarda Łuczaka eksponatu – drewnianego statywu z lat 70- tych XX wieku, wspaniale zachowanego wraz z materiałowym futerałem. Teleskopowy statyw służył  do umieszczenia na nim aparatu fotograficznego w celu wykonania nieporuszonych zdjęć.

Pan Leonard Łuczak opowiedział uczniom o   różnicach technicznych między   aparatami fotograficznymi, znajdującymi się w muzeum oraz o roli  statywów, czyli o narzędziach niezbędnych  w warsztacie dziennikarskim. Życzymy sobie i naszemu Muzeum więcej tak miłych wizyt i darczyńców.

Zapraszamy do Małego Muzeum Historycznego w każdy czwartek w godzinach 15.45 – 16.30 wszystkich zainteresowanych losem cichociemnego Bolesława Kontryma ps. „Żmudzin”. W Małym Muzeum Historycznym przechowujemy niezwykłe źródło historyczne –„Byłem gońcem Żmudzina” – wspomnienie Pana Wojciecha Cygańskiego, przyjaciela naszej szkoły, żołnierza Powstania Warszawskiego, którego dowódcą był Bolesław Kontrym „Żmudzin”. Powstał również film o Bolesławie Kontrymie na podstawie wspomnień kapitana Wojciecha Cygańskiego, Bolesław Kontrym „Żmudzin” – żołnierz niezłomny

Twórcami filmu byli uczniowie naszej szkoły:

Piotr Baranowski

Mateusz Van der Linden

Maciej Zieliński

Mateusz Michewicz

oraz prezentacja Macieja Zielińskiego Bolesław Kontrym „Żmudzin”.

Kustosze Małego Muzeum Historycznego  w dniu 5 maja 2022 roku mieli przyjemność po raz pierwszy pełnić rolę edukatorów muzealnych. Do muzeum szkolnego podczas zajęć Koła Muzealnego zawitała grupa uczniów ze szkolnej świetlicy pod opieką Pani Barbary Mrozowskiej. Kustosze MMH z wielkim zapałem opowiadali o zbiorach muzealnych z poszczególnych działów.

Zuzia Pietroń i Hania Dzieciuch przybliżyli uczniom świetlicy dział „Pasje”, opowiadając o hobby uczniów takich jak na przykład filatelistyka czy filumenistyka oraz czytelnictwo i sport. Basia Łazia opisała działanie maszyn do pisania, spotkało się to z wielkim zainteresowaniem zwiedzających. Staś Sobczak, który zajmuje się działem „Militaria” pokazał gościom najciekawsze zbiory: łuski po nabojach, lornetki wojskowe i hełmy. Emilka Rutkowska, z tornistrem na plecach i fartuszku szkolnym opowiadała o przyborach szkolnych, jakich używali uczniowie dawniej. Lena Sikora i Basia Kalwat, usadowiwszy się w saloniku z lat PRL-u opowiadały w jaki sposób  rodzice i dzieci spędzały  wolny czas w domu. Helenka Kuźma i Zosia Podlasińska prezentując dział „Etnografia”, przedstawiły w formie interaktywnej proces prania, maglowania i prasowania, używając zabytkowej tary do prania, maglownicy i żelazek.

Pani Barbara Mrozowska była pod wrażeniem umiejętności kustoszy, natomiast gościom taki sposób poznawania zbiorów muzealnych bardzo się podobał.

Myślę, że Kustosze, nabierając praktyki, zabiorą uczniów w świat muzealny jeszcze wiele razy przy okazji różnych uroczystości szkolnych.

Elżbieta Gąsior

Opiekun Koła Muzealnego

Dnia 14 kwietnia 2023 Małe Muzeum Historyczne odwiedzili uczniowie z SP Sióstr Maryi w Markach. Młodzież z klas 5 i 7, przyjechali do MMH trzema środkami lokomocji – tramwajem, metrem oraz kolejką WKD pod opieką Pani Katarzyny Bobko nauczycielki geografii oraz pani Kingi Morawskiej – psycholog. Chłopcom z tej szkoły najbardziej spodobały się militaria, natomiast dziewczynkom salon. Poczęstowaliśmy gości krówkami, zrobiliśmy trochę zdjęć i z miłymi wrażeniami pożegnaliśmy naszych rówieśników.

Ciekawostka o tej szkole

Szkoła SP Sióstr Maryi w Markach jest szkołą katolicką oraz prywatną osoby uczęszczające do tej szkoły muszą nosić specjalne mundurki. Dziewczynki nie mogą się malować i nikt nie może farbować włosów (tą ciekawostkę przekazały mam rówieśnicy którzy odwiedzili nasze muzeum)

Kustosz MMH, Klara Skórecka